İRFAN DONAT
FAO Genel Yöneticisi QU Dongyu, Rusya-Ukrayna krizinin gölgesinde yeni global besin güvenliği senaryolarına yönelik öngörü ve ihtarlarda bulundu.
Qu Dongyu, tahlilinde, son iki yılda COVID-19 pandemisinin global besin güvenliği bakımından dikkate alınması gereken biroldukca zorluğu ortaya çıkardığına dikkat çekiyor.
Qu Dongyu, “Bugün, Rusya ve Ukrayna’da yaşananlar, öbür bir kıymetli zorluğu da birlikteinde getiriyor. Rusya ve Ukrayna, global besin üretimi ve tedariğinde değerli bir rol oynuyorlar. Rusya dünyanın en büyük buğday ihracatçısıyken Ukrayna ise beşinci büyük ihracatçısıdır. birlikte, dünya arpa arzının yüzde 19’unu, buğdayın yüzde 14’ünü ve mısırın yüzde 4’ünü sağlayarak global tahıl ihracatının üçte birinden çoksını oluşturuyorlar. hem de kolza tohumu tedarikçisi konumundalar ve dünya ayçiçek yağı ihracat pazarının yüzde 52’sini oluşturmaktadırlar. Rusya’nın önder üretici olduğu global gübre arzı da çok yoğunlaşmıştır” diyor.
Tahıl ve yağlı tohum üretiminde tedarik zinciri ve lojistikte Ukrayna ve Rusya kaynaklı aksamalar ve Rusya’nın ihracatına getirilen kısıtlamaların besin güvenliği açısından kıymetli tesirlere yol açacağı ihtarında bulunan Qu Dongyu, “Bu, bilhassa buğday arzının yüzde 30’u yahut daha fazlası için Rusya ve Ukrayna’ya bağımlı elli ülke için geçerlidir. Birçoğu en az gelişmiş ülkeler yahut Kuzey Afrika, Asya ve Yakın Doğu’daki düşük gelirli, besin açığı olan ülkelerdir. Biroldukca Avrupa ve Orta Asya ülkesi, gübre arzının yüzde 50’sinden çoksı için Rusya pazarına bağlılar ve oradaki kıtlık gelecek yıla kadar uzayabilir. 2020’nin ikinci yarısından bu yana artış gösteren besin fiyatları, yüksek talep, girdi ve ulaşım maliyetleri ve limanlara ulaşımdaki kesintileri niçiniyle Şubat 2022’de tüm vakit içinderın en yüksek düzeyine ulaştı. Örneğin, global buğday ve arpa fiyatları 2021 boyunca yüzde 31 arttı. Kolza yağı ve ayçiçek yağı fiyatları yüzde 60’dan fazla arttı. Yüksek talep ve değişken doğal gaz fiyatları da gübre maliyetlerini artırdı. Örneğin, değerli bir azotlu gübre olan üre fiyatı son 12 ayda üç kattan fazla artmıştır” diyerek besin meblağları üstündeki baskının arttığına dikkat çekiyor.
Çatışmanın yoğunluğu ve mühletine yönelik belirsizliğin korunduğunu söz eden Qu Dongyu, iki büyük temel emtia ihracatçısı pozisyonundaki Ukrayna ve Rusya’nın ziraî faaliyetlerindeki mümkün aksamaların, memleketler arası besin ve girdi meblağlarının yüksek ve değişken olduğu bir vakitte, global olarak besin güvensizliğini önemli biçimde artırabileceğini belirtiyor.
Qu Dongyu, “Çatışma, Ukrayna’da ziraî üretimi ve satın alma gücünü de kısıtlayarak lokal olarak besin güvensizliğinin artmasına niye olabilir” diyor.
TEMEL RİSK FAKTÖRLERİ
Qu Dongyu, tarım ve besinde temel risk fastöklerine yönelik şu tespitlerde bulunuyor: “Tahıl bitkileri Haziran ayında hasat için hazır olacak. Ukrayna’daki çiftçilerin onları hasat edip pazara sunup sunamayacağı belirli değil. Kitlesel nüfus yer değiştirmesi, ziraî emekçi ve emekçi sayısını azaltmıştır. Tarım alanlarına erişmek güç olabilecektir. Hayvancılık ve kümes hayvanlarının yetiştirilmesi ve meyve ve zerzevat üretimi de kısıtlanabilecektir.
Karadeniz’deki Ukrayna limanları hizmet dışı. İç ulaşım altyapısı sağlam kalsa bile, operasyonel bir demiryolu sisteminin olmaması niçiniyle tahılın demiryolu ile nakliyesi imkansız olabilecektir. Gemiler, büyük ölçüde buğday ve mısır sevkiyatının geçtiği kritik bir ticaret kavşağı olan Türk Boğazlarından hala geçiş yapabiliyor. Karadeniz bölgesi için artan sigorta primleri, halihazırda yüksek olan nakliye maliyetlerini daha da kötüleştirerek besin ithalatının maliyetlerini daha da kötüleştirecektir. Ayrıyeten, takımlarıyla birlikte, depolama ve sürece tesislerinin sağlam ve hizmet verebilir olarak kalıp kalmayacağı da hâlâ belgisiz.
Karadeniz’deki Rus limanları şimdilik açık ve kısa vadede ziraî üretimde büyük bir aksama beklenmiyor. birebir vakitte, Rusya’ya yönelik fınansal yaptırımlar, değerli bir kıymet kaybına niye oldu ve devam etmesi halinde, üretkenliği ve büyümeyi zayıflatabilir ve sonuçta ziraî üretim maliyetlerini daha da artırabilecek kıymetli bir paha kaybına niye olabilir.
Global kömür ihracatının yüzde 18’ini, petrolün yüzde 11’ini ve gazın yüzde 10’unu oluşturan Rusya, global güç piyasasında kıymetli bir oyuncu. Tarım, yakıt, gaz, elektrik kullanmasının yanı sıra gübreler, böcek ilaçları ve yağlayıcılar yoluyla güce muhtaçlık duyar. Kesif yem ham hususları ve yem unsurları üretimi de güç gerektirir. Mevcut çatışma, güç meblağlarının yükselmesine ve tarım dalı üzerinde olumsuz sonuçlar doğurmasına niye oluyor.
Buğday, dünya nüfusunun yüzde 35’inden çoksı için temel bir besin kaynağı ve bu mevcut çatışma hem Rusya birebir vakitte Ukrayna’dan buğday ihracatında ani ve keskin bir düşüşe niye olabilir. Öbür ihracatçıların bu boşluğu doldurup dolduramayacağı hâlâ belirsizliğini koruyor. Kanada’da buğday stokları aslına bakarsanız azalıyor ve hükümet iç arzı sağlamaya çalışacağından ABD, Arjantin ve öteki ülkelerden yapılan ihracatın hudutlu olması olası.
Buğday ithalatına bağımlı ülkelerin, global arzlar üzerinde daha fazla baskı yaratarak düzeylerini yükseltmesi mümkün. Mısır, Türkiye, Bangladeş ve İran, buğdaylarının yüzde 60’ından fazlasını Rusya ve Ukrayna’dan satın alan dünyanın önde gelen buğday ithalatçıları ve hepsinin gözle görülür ithalatı var. Lübnan, Tunus, Yemen, Libya ve Pakistan da buğday tedariki için büyük ölçüde bu iki ülkeye bağımlı durumda. Global mısır ticareti, Ukrayna’dan gelen ihracat kaybının öteki ihracatçılar tarafınca doldurulmayacağı beklentileri ve yüksek fiyatlar niçiniyle küçülecek üzere görünüyor.
Ayçiçek yağı ve öbür alternatif yağlar için ihracat beklentileri de belirsizliğini koruyor. Hindistan, Avrupa Birliği, Çin, İran ve Türkiye de dahil olmak üzere büyük ayçiçek yağı ithalatçılarının, hurma, soya ve kolza tohumu yağları üzerinde yayılma tesiri yaratabilecek, diğer tedarikçiler yahut öbür bitkisel yağlar bulmak zorunda kalacaklar.
BEŞ SİYASET ÖNERİSİ
1. Global besin ve gübre ticaretini açık tutun. Yerli ve global talepleri karşılamak için gerekli üretim ve pazarlama faaliyetlerini korumak için her türlü uğraş gösterilmelidir. Tedarik zincirleri çalışmaya devam etmeli, bu da hala hizmet veren bitkisel, hayvansal ve besin sürece altyapılarını ve tüm lojistik sistemleri korumak manasına geliyor.
2. Yeni ve daha çeşitli besin tedarikçileri bulun. Rusya ve Ukrayna’dan besin ithalatına bağımlı ülkeler şoku emmek için alternatif tedarikçiler aramalıdır. Ayrıyeten mevcut besin stoklarına güvenmeli ve insanların sağlıklı diyetlere erişimini sağlamak için yerli üretimlerini çeşitlendirmelidirler.
3. Ülke ortasında yerlerinden edilmiş bireyler de dahil olmak üzere hassas kümeleri dayanakla hükümetler hassas insanları korumak için toplumsal güvenlik ağlarını genişletmelidir. Ukrayna’da, gereksinimi olan insanlara ulaşmak için milletlerarası kuruluşlar devreye girmelidir. Dünya genelinde çatışma niçiniyle hayli daha fazla insan yoksulluk ve açlığa itilecek ve onlara vaktinde ve düzgün hedeflenmiş toplumsal muhafaza programları sunmalıyız.
4. Anlık siyaset reaksiyonlarından kaçının. Besin arz güvenliği için her türlü önlemi yürürlüğe koymadan evvel, hükümetler, memleketler arası piyasalar üstündeki muhtemel tesirlerini göz önünde bulundurmak zorundadır. İthalat tarifelerindeki düşüşler yahut ihracat kısıtlamalarının kullanılması, her bir ülkenin besin güvenliği sıkıntılarının kısa vadede çözülmesine yardımcı olabilir, lakin global pazarlardaki meblağları artıracaktır.
5. Piyasa şeffaflığını ve diyaloğu güçlendirin. Global piyasa şartları hakkında daha fazla şeffaflık ve bilgi, ziraî emtia piyasaları değişken olduğunda hükümetlerin ve yatırımcıların şuurlu kararlar almasına yardımcı olabilir. G-20’nin Ziraî Piyasa Bilgi Sistemi (AMIS) üzere teşebbüsler, objektif ve vaktinde piyasa değerlendirmeleri sağlayarak bu şeffaflığı artırmaktadır.
FAO Genel Yöneticisi QU Dongyu, Rusya-Ukrayna krizinin gölgesinde yeni global besin güvenliği senaryolarına yönelik öngörü ve ihtarlarda bulundu.
Qu Dongyu, tahlilinde, son iki yılda COVID-19 pandemisinin global besin güvenliği bakımından dikkate alınması gereken biroldukca zorluğu ortaya çıkardığına dikkat çekiyor.
Qu Dongyu, “Bugün, Rusya ve Ukrayna’da yaşananlar, öbür bir kıymetli zorluğu da birlikteinde getiriyor. Rusya ve Ukrayna, global besin üretimi ve tedariğinde değerli bir rol oynuyorlar. Rusya dünyanın en büyük buğday ihracatçısıyken Ukrayna ise beşinci büyük ihracatçısıdır. birlikte, dünya arpa arzının yüzde 19’unu, buğdayın yüzde 14’ünü ve mısırın yüzde 4’ünü sağlayarak global tahıl ihracatının üçte birinden çoksını oluşturuyorlar. hem de kolza tohumu tedarikçisi konumundalar ve dünya ayçiçek yağı ihracat pazarının yüzde 52’sini oluşturmaktadırlar. Rusya’nın önder üretici olduğu global gübre arzı da çok yoğunlaşmıştır” diyor.
Tahıl ve yağlı tohum üretiminde tedarik zinciri ve lojistikte Ukrayna ve Rusya kaynaklı aksamalar ve Rusya’nın ihracatına getirilen kısıtlamaların besin güvenliği açısından kıymetli tesirlere yol açacağı ihtarında bulunan Qu Dongyu, “Bu, bilhassa buğday arzının yüzde 30’u yahut daha fazlası için Rusya ve Ukrayna’ya bağımlı elli ülke için geçerlidir. Birçoğu en az gelişmiş ülkeler yahut Kuzey Afrika, Asya ve Yakın Doğu’daki düşük gelirli, besin açığı olan ülkelerdir. Biroldukca Avrupa ve Orta Asya ülkesi, gübre arzının yüzde 50’sinden çoksı için Rusya pazarına bağlılar ve oradaki kıtlık gelecek yıla kadar uzayabilir. 2020’nin ikinci yarısından bu yana artış gösteren besin fiyatları, yüksek talep, girdi ve ulaşım maliyetleri ve limanlara ulaşımdaki kesintileri niçiniyle Şubat 2022’de tüm vakit içinderın en yüksek düzeyine ulaştı. Örneğin, global buğday ve arpa fiyatları 2021 boyunca yüzde 31 arttı. Kolza yağı ve ayçiçek yağı fiyatları yüzde 60’dan fazla arttı. Yüksek talep ve değişken doğal gaz fiyatları da gübre maliyetlerini artırdı. Örneğin, değerli bir azotlu gübre olan üre fiyatı son 12 ayda üç kattan fazla artmıştır” diyerek besin meblağları üstündeki baskının arttığına dikkat çekiyor.
Çatışmanın yoğunluğu ve mühletine yönelik belirsizliğin korunduğunu söz eden Qu Dongyu, iki büyük temel emtia ihracatçısı pozisyonundaki Ukrayna ve Rusya’nın ziraî faaliyetlerindeki mümkün aksamaların, memleketler arası besin ve girdi meblağlarının yüksek ve değişken olduğu bir vakitte, global olarak besin güvensizliğini önemli biçimde artırabileceğini belirtiyor.
Qu Dongyu, “Çatışma, Ukrayna’da ziraî üretimi ve satın alma gücünü de kısıtlayarak lokal olarak besin güvensizliğinin artmasına niye olabilir” diyor.
TEMEL RİSK FAKTÖRLERİ
Qu Dongyu, tarım ve besinde temel risk fastöklerine yönelik şu tespitlerde bulunuyor: “Tahıl bitkileri Haziran ayında hasat için hazır olacak. Ukrayna’daki çiftçilerin onları hasat edip pazara sunup sunamayacağı belirli değil. Kitlesel nüfus yer değiştirmesi, ziraî emekçi ve emekçi sayısını azaltmıştır. Tarım alanlarına erişmek güç olabilecektir. Hayvancılık ve kümes hayvanlarının yetiştirilmesi ve meyve ve zerzevat üretimi de kısıtlanabilecektir.
Karadeniz’deki Ukrayna limanları hizmet dışı. İç ulaşım altyapısı sağlam kalsa bile, operasyonel bir demiryolu sisteminin olmaması niçiniyle tahılın demiryolu ile nakliyesi imkansız olabilecektir. Gemiler, büyük ölçüde buğday ve mısır sevkiyatının geçtiği kritik bir ticaret kavşağı olan Türk Boğazlarından hala geçiş yapabiliyor. Karadeniz bölgesi için artan sigorta primleri, halihazırda yüksek olan nakliye maliyetlerini daha da kötüleştirerek besin ithalatının maliyetlerini daha da kötüleştirecektir. Ayrıyeten, takımlarıyla birlikte, depolama ve sürece tesislerinin sağlam ve hizmet verebilir olarak kalıp kalmayacağı da hâlâ belgisiz.
Karadeniz’deki Rus limanları şimdilik açık ve kısa vadede ziraî üretimde büyük bir aksama beklenmiyor. birebir vakitte, Rusya’ya yönelik fınansal yaptırımlar, değerli bir kıymet kaybına niye oldu ve devam etmesi halinde, üretkenliği ve büyümeyi zayıflatabilir ve sonuçta ziraî üretim maliyetlerini daha da artırabilecek kıymetli bir paha kaybına niye olabilir.
Global kömür ihracatının yüzde 18’ini, petrolün yüzde 11’ini ve gazın yüzde 10’unu oluşturan Rusya, global güç piyasasında kıymetli bir oyuncu. Tarım, yakıt, gaz, elektrik kullanmasının yanı sıra gübreler, böcek ilaçları ve yağlayıcılar yoluyla güce muhtaçlık duyar. Kesif yem ham hususları ve yem unsurları üretimi de güç gerektirir. Mevcut çatışma, güç meblağlarının yükselmesine ve tarım dalı üzerinde olumsuz sonuçlar doğurmasına niye oluyor.
Buğday, dünya nüfusunun yüzde 35’inden çoksı için temel bir besin kaynağı ve bu mevcut çatışma hem Rusya birebir vakitte Ukrayna’dan buğday ihracatında ani ve keskin bir düşüşe niye olabilir. Öbür ihracatçıların bu boşluğu doldurup dolduramayacağı hâlâ belirsizliğini koruyor. Kanada’da buğday stokları aslına bakarsanız azalıyor ve hükümet iç arzı sağlamaya çalışacağından ABD, Arjantin ve öteki ülkelerden yapılan ihracatın hudutlu olması olası.
Buğday ithalatına bağımlı ülkelerin, global arzlar üzerinde daha fazla baskı yaratarak düzeylerini yükseltmesi mümkün. Mısır, Türkiye, Bangladeş ve İran, buğdaylarının yüzde 60’ından fazlasını Rusya ve Ukrayna’dan satın alan dünyanın önde gelen buğday ithalatçıları ve hepsinin gözle görülür ithalatı var. Lübnan, Tunus, Yemen, Libya ve Pakistan da buğday tedariki için büyük ölçüde bu iki ülkeye bağımlı durumda. Global mısır ticareti, Ukrayna’dan gelen ihracat kaybının öteki ihracatçılar tarafınca doldurulmayacağı beklentileri ve yüksek fiyatlar niçiniyle küçülecek üzere görünüyor.
Ayçiçek yağı ve öbür alternatif yağlar için ihracat beklentileri de belirsizliğini koruyor. Hindistan, Avrupa Birliği, Çin, İran ve Türkiye de dahil olmak üzere büyük ayçiçek yağı ithalatçılarının, hurma, soya ve kolza tohumu yağları üzerinde yayılma tesiri yaratabilecek, diğer tedarikçiler yahut öbür bitkisel yağlar bulmak zorunda kalacaklar.
BEŞ SİYASET ÖNERİSİ
1. Global besin ve gübre ticaretini açık tutun. Yerli ve global talepleri karşılamak için gerekli üretim ve pazarlama faaliyetlerini korumak için her türlü uğraş gösterilmelidir. Tedarik zincirleri çalışmaya devam etmeli, bu da hala hizmet veren bitkisel, hayvansal ve besin sürece altyapılarını ve tüm lojistik sistemleri korumak manasına geliyor.
2. Yeni ve daha çeşitli besin tedarikçileri bulun. Rusya ve Ukrayna’dan besin ithalatına bağımlı ülkeler şoku emmek için alternatif tedarikçiler aramalıdır. Ayrıyeten mevcut besin stoklarına güvenmeli ve insanların sağlıklı diyetlere erişimini sağlamak için yerli üretimlerini çeşitlendirmelidirler.
3. Ülke ortasında yerlerinden edilmiş bireyler de dahil olmak üzere hassas kümeleri dayanakla hükümetler hassas insanları korumak için toplumsal güvenlik ağlarını genişletmelidir. Ukrayna’da, gereksinimi olan insanlara ulaşmak için milletlerarası kuruluşlar devreye girmelidir. Dünya genelinde çatışma niçiniyle hayli daha fazla insan yoksulluk ve açlığa itilecek ve onlara vaktinde ve düzgün hedeflenmiş toplumsal muhafaza programları sunmalıyız.
4. Anlık siyaset reaksiyonlarından kaçının. Besin arz güvenliği için her türlü önlemi yürürlüğe koymadan evvel, hükümetler, memleketler arası piyasalar üstündeki muhtemel tesirlerini göz önünde bulundurmak zorundadır. İthalat tarifelerindeki düşüşler yahut ihracat kısıtlamalarının kullanılması, her bir ülkenin besin güvenliği sıkıntılarının kısa vadede çözülmesine yardımcı olabilir, lakin global pazarlardaki meblağları artıracaktır.
5. Piyasa şeffaflığını ve diyaloğu güçlendirin. Global piyasa şartları hakkında daha fazla şeffaflık ve bilgi, ziraî emtia piyasaları değişken olduğunda hükümetlerin ve yatırımcıların şuurlu kararlar almasına yardımcı olabilir. G-20’nin Ziraî Piyasa Bilgi Sistemi (AMIS) üzere teşebbüsler, objektif ve vaktinde piyasa değerlendirmeleri sağlayarak bu şeffaflığı artırmaktadır.