Merkez Bankası faizi sabit tutarak, ekonomik istikrar için önüne çıkan fırsatı kullanmamış oldu. meğer Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ve başta güç olmak üzere artan emtia fiyatlarının tüm dünyada enflasyonu tetiklemesi, Merkez Bankası’na da faiz artırımı için kıymetli bir münasebet hazırlamıştı. Faiz artırımına gidilmemesinin niçininin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yüksek büyüme hırsı ve faiz takıntısı olduğu açıkça gözüküyor.
Global gelişmeler ve içeride artan ekonomik risklerin tesiriyle Türkiye’nin 2022 yılı büyüme beklentisi giderek düşüyor. Bu yıl iktisadın tıkanmaması için yüzde 3, hatta daha altında bir büyüme oranı ile yetinilmesi gerektiği konusunda ekonomistler hemfikir. Faiz artışı tahminen tüm problemleri çözmeyecekti lakin Türkiye iktisadının rasyonel siyasetlere dönüşü konusunda kıymetli bir işaret olarak görülebilirdi. Bunun kararında enflasyon beklentilerinin düşürülüp ekonomik istikrarın bir daha kurulması umudu doğabilirdi. Lakin Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın tercihi niçiniyle bu rasyonel adım atılamadı.
Yıl sonu enflasyon beklentisi ne oldu?
İktisat uzmanları gerçek faiz hesabında da kullanılan, önümüzdeki bir yıla ait enflasyon beklentilerinin kritik bir sayı olduğuna işaret ediyorlar. Merkez Bankası toplantısı öncesi söylentileri çıkan, 2,5 puanlık indirimin yapılması halinde enflasyon beklentilerinin düşeceğini söylüyorlardı. Şu anda yüzde 55 olan yıllık enflasyonun zirve noktası ve ne vakit geriye dönüş başlayacağı konusundaki beklentiler, son periyotta süratle bozuldu. Faiz artışı olsaydı, önümüzdeki bir yıla ait enflasyon beklentilerinin yüzde 25-30 bandına inmesini bekleyen uzmanlar, faiz artışı yapılmadığı için bu beklentinin 35-40 bandında olacağını söylemiş olduler. Yıl sonu için piyasaların enflasyon beklentisinin yüzde 40’ın üzerine çıkmış olmasının da, faiz artışı gereksinimini aslına bakarsanız açıkça gösterdiği görüşündeler.
Hükümeti bekleyen kıymetli riskler neler?
Hükümetin geçtiğimiz Eylül ayında “Yeni İktisat Programı” ismini vererek devreye soktuğu siyasetlerinden -şimdi olmasa bile- orta vadede vazgeçmesinin kaçınılmaz olacağını belirten uzmanlar, birkaç ay ortasında sıkışmanın artacağı görüşündeler. Mevcut siyasetlere münasebet için “cari fazla verip enflasyonu düşüreceğiz denilirken, yıl sonunda en azından 25 milyar dolarlık cari açığa ulaşılması kaçınılmaz görülüyor. Büyümenin Cumhurbaşkanı’nın isteği doğrultusunda en az yüzde 5’e çıkarılması halinde; mevcut petrol fiyatlarıyla, bu açığın 35 milyar doların üzerine çıkacağı hesaplanıyor.
İktisat idaresi hala kurlardaki artışı frenlemeye, bunun için eksi rezervlerden harcayıp kura müdahale etmeye devam ediyor. Cari açığın büyümesi, umut bağlanan turizm gelirlerinin savaş niçiniyle azalması döviz talebini artıracağı için kurlardaki mevcut düzeyin korunması uygunca zorlaşacak.
Kur Muhafazalı Mevduat macerası neye niye olur?
Mart sonundan başlayarak kur muhafazalı mevduatlarda geri dönüş başlayacak ve Nisan ayında bu hesaplar için bütçeden ödenecek farklar da muhakkak olmaya başlayacak. Kur muhafazalı mevduat hesaplarında artışın durduğu biliniyor. Nisan’dan başlayarak bu hesapların bozulması riski iktisat idaresinin tüm planlarını bozma tehlikesi taşıyor. Bu mevduatları korumak için vadeyi düşürmek, tasarruf sahibine ödenecek faizi yükseltmek üzere süreksiz önlemlerin devreye sokulabileceği konuşuluyor. Buna karşın bu hesapların bozulup, dövize olan talebin bir daha artması halinde, kurları tutmak yeterlice zorlaşacak.
Bu ay faiz artırılarak bütün bu tehlikelerin yumuşatılması mümkün olabilecekti. Artık ise Nisan’dan başlayarak cari açığın giderek büyüdüğünü goreceğiz; açık niçiniyle rezervler üstündeki baskı da, birikimli tesirle giderek büyüyecek. Bu kademede tasarrufçunun bir daha dövize talebini artırmasından, kurlar üstündeki baskının uygunca artmasından tasa ediliyor.
Bütçede durum ne, “denge” daha ne kadar korunabilir?
tıpkı vakitte şu ana kadar güzel gdolayılen bütçe istikrarının de bozulmaya başlayacağını görüyoruz. Birinci iki aylık bütçe, Merkez Bankası ve kamu bankaları karlarının tesiriyle olumlu bir sonuç verdi. Lakin Mart ayından başlayarak bütçe açığının artması bekleniyor. Nisan’dan itibaren kur muhafazalı mevduat yükünün de gelmesiyle açığın büyümesi kaçınılmaz olacak. Enflasyondaki yükselişi frenlemek için BOTAŞ, TMO üzere kamu kuruluşlarına verilen sübvansiyonların süratle arttığı, bunun da bütçedeki deliği büyüteceği açıkça gözlenmeye başladı. Birinci 2 ayda görülen faiz harcamalarının bütçedeki hissesinin artması da, bütçe için yeni bir alarm işareti olarak sayılabilir.
Bütçeye bir büyük yükün de, çalışan ve emekli maaşlarına temmuzda yapılacak artırımlardan geleceği anlaşılıyor. Yüzde 60’lara giden enflasyon, yılbaşındaki verilen maaş artırımlarını eritti. İktidar partisinin yapılan anketlere nazaran oyları da giderek eridiği için, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Temmuz ayında yeni bir artırım sonucu vermesine kesin gözüyle bakılıyor.
İktisat idaresinin önündeki tehlike: “İkiz açık”
Bu sonucun hem bütçedeki açığı değerli boyutta büyütmesi, tıpkı vakitte enflasyon beklentilerini daha da üst taşıması kaçınılmaz olacak. Büyüyen cari açığa bütçe açıklarındaki büyüme eklendiğinde, iktisat literatüründe “ikiz açık” olarak isimlendirilen bir ekonomik çıkmaza daha girmiş olacağız. Bu ay faiz artışının yapılmaması, iktisattaki ikiz açık tehlikesinin de giderek büyümesi kararınu doğuracak. Bu tehlikenin önümüzdeki günlerde daha sık gündeme gelmesi bekleniyor.
İbrahim Can: Fed tehlikesi başlarken, diplomaside fırsatlar
Dr. Artunç Kocabalkan – Atilla Yeşilada: İktisatta kara büyü
https://www.paraanaliz.com/2022/reel-sektor/cetin-unsalan-biri-bakana-gercegi-soylesin-g-26880/Çetin Ünsalan: Biri Bakan’a gerçeği söylesin
Global gelişmeler ve içeride artan ekonomik risklerin tesiriyle Türkiye’nin 2022 yılı büyüme beklentisi giderek düşüyor. Bu yıl iktisadın tıkanmaması için yüzde 3, hatta daha altında bir büyüme oranı ile yetinilmesi gerektiği konusunda ekonomistler hemfikir. Faiz artışı tahminen tüm problemleri çözmeyecekti lakin Türkiye iktisadının rasyonel siyasetlere dönüşü konusunda kıymetli bir işaret olarak görülebilirdi. Bunun kararında enflasyon beklentilerinin düşürülüp ekonomik istikrarın bir daha kurulması umudu doğabilirdi. Lakin Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın tercihi niçiniyle bu rasyonel adım atılamadı.
Yıl sonu enflasyon beklentisi ne oldu?
İktisat uzmanları gerçek faiz hesabında da kullanılan, önümüzdeki bir yıla ait enflasyon beklentilerinin kritik bir sayı olduğuna işaret ediyorlar. Merkez Bankası toplantısı öncesi söylentileri çıkan, 2,5 puanlık indirimin yapılması halinde enflasyon beklentilerinin düşeceğini söylüyorlardı. Şu anda yüzde 55 olan yıllık enflasyonun zirve noktası ve ne vakit geriye dönüş başlayacağı konusundaki beklentiler, son periyotta süratle bozuldu. Faiz artışı olsaydı, önümüzdeki bir yıla ait enflasyon beklentilerinin yüzde 25-30 bandına inmesini bekleyen uzmanlar, faiz artışı yapılmadığı için bu beklentinin 35-40 bandında olacağını söylemiş olduler. Yıl sonu için piyasaların enflasyon beklentisinin yüzde 40’ın üzerine çıkmış olmasının da, faiz artışı gereksinimini aslına bakarsanız açıkça gösterdiği görüşündeler.
Hükümeti bekleyen kıymetli riskler neler?
Hükümetin geçtiğimiz Eylül ayında “Yeni İktisat Programı” ismini vererek devreye soktuğu siyasetlerinden -şimdi olmasa bile- orta vadede vazgeçmesinin kaçınılmaz olacağını belirten uzmanlar, birkaç ay ortasında sıkışmanın artacağı görüşündeler. Mevcut siyasetlere münasebet için “cari fazla verip enflasyonu düşüreceğiz denilirken, yıl sonunda en azından 25 milyar dolarlık cari açığa ulaşılması kaçınılmaz görülüyor. Büyümenin Cumhurbaşkanı’nın isteği doğrultusunda en az yüzde 5’e çıkarılması halinde; mevcut petrol fiyatlarıyla, bu açığın 35 milyar doların üzerine çıkacağı hesaplanıyor.
İktisat idaresi hala kurlardaki artışı frenlemeye, bunun için eksi rezervlerden harcayıp kura müdahale etmeye devam ediyor. Cari açığın büyümesi, umut bağlanan turizm gelirlerinin savaş niçiniyle azalması döviz talebini artıracağı için kurlardaki mevcut düzeyin korunması uygunca zorlaşacak.
Kur Muhafazalı Mevduat macerası neye niye olur?
Mart sonundan başlayarak kur muhafazalı mevduatlarda geri dönüş başlayacak ve Nisan ayında bu hesaplar için bütçeden ödenecek farklar da muhakkak olmaya başlayacak. Kur muhafazalı mevduat hesaplarında artışın durduğu biliniyor. Nisan’dan başlayarak bu hesapların bozulması riski iktisat idaresinin tüm planlarını bozma tehlikesi taşıyor. Bu mevduatları korumak için vadeyi düşürmek, tasarruf sahibine ödenecek faizi yükseltmek üzere süreksiz önlemlerin devreye sokulabileceği konuşuluyor. Buna karşın bu hesapların bozulup, dövize olan talebin bir daha artması halinde, kurları tutmak yeterlice zorlaşacak.
Bu ay faiz artırılarak bütün bu tehlikelerin yumuşatılması mümkün olabilecekti. Artık ise Nisan’dan başlayarak cari açığın giderek büyüdüğünü goreceğiz; açık niçiniyle rezervler üstündeki baskı da, birikimli tesirle giderek büyüyecek. Bu kademede tasarrufçunun bir daha dövize talebini artırmasından, kurlar üstündeki baskının uygunca artmasından tasa ediliyor.
Bütçede durum ne, “denge” daha ne kadar korunabilir?
tıpkı vakitte şu ana kadar güzel gdolayılen bütçe istikrarının de bozulmaya başlayacağını görüyoruz. Birinci iki aylık bütçe, Merkez Bankası ve kamu bankaları karlarının tesiriyle olumlu bir sonuç verdi. Lakin Mart ayından başlayarak bütçe açığının artması bekleniyor. Nisan’dan itibaren kur muhafazalı mevduat yükünün de gelmesiyle açığın büyümesi kaçınılmaz olacak. Enflasyondaki yükselişi frenlemek için BOTAŞ, TMO üzere kamu kuruluşlarına verilen sübvansiyonların süratle arttığı, bunun da bütçedeki deliği büyüteceği açıkça gözlenmeye başladı. Birinci 2 ayda görülen faiz harcamalarının bütçedeki hissesinin artması da, bütçe için yeni bir alarm işareti olarak sayılabilir.
Bütçeye bir büyük yükün de, çalışan ve emekli maaşlarına temmuzda yapılacak artırımlardan geleceği anlaşılıyor. Yüzde 60’lara giden enflasyon, yılbaşındaki verilen maaş artırımlarını eritti. İktidar partisinin yapılan anketlere nazaran oyları da giderek eridiği için, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Temmuz ayında yeni bir artırım sonucu vermesine kesin gözüyle bakılıyor.
İktisat idaresinin önündeki tehlike: “İkiz açık”
Bu sonucun hem bütçedeki açığı değerli boyutta büyütmesi, tıpkı vakitte enflasyon beklentilerini daha da üst taşıması kaçınılmaz olacak. Büyüyen cari açığa bütçe açıklarındaki büyüme eklendiğinde, iktisat literatüründe “ikiz açık” olarak isimlendirilen bir ekonomik çıkmaza daha girmiş olacağız. Bu ay faiz artışının yapılmaması, iktisattaki ikiz açık tehlikesinin de giderek büyümesi kararınu doğuracak. Bu tehlikenin önümüzdeki günlerde daha sık gündeme gelmesi bekleniyor.
İbrahim Can: Fed tehlikesi başlarken, diplomaside fırsatlar
Dr. Artunç Kocabalkan – Atilla Yeşilada: İktisatta kara büyü
https://www.paraanaliz.com/2022/reel-sektor/cetin-unsalan-biri-bakana-gercegi-soylesin-g-26880/Çetin Ünsalan: Biri Bakan’a gerçeği söylesin