Doların tahtı sallanıyor mu?

Zakariya

Global Mod
Global Mod
Küresel iktisatta son periyotta adeta bir silah haline gelen dolardan bıkan dünyanın birtakım büyük ekonomileri, ABD para ünitesini atlatmanın yollarını arıyor.


kuvvetli doların yarattığı meseleler niçiniyle bir epey ülke dolarsızlaştırma konusunda yeni yollar aramaya başladı. Ayrıyeten kimi şirketler de doların daha da güçlenmesi niçiniyle gibisi görülmemiş biçimde borçlarını lokal para üniteleri cinsinden gerçekleştirdi.

ABD’nin yaptırımları ve doların güçlenmesiyle bir arada bir hayli ülke bu para ünitesinin egemenliği niçiniyle ekonomik meseleler yaşamaya başladı. Bloomberg dolar endeksine nazaran, dolar bu yıl esas para ünitelerine karşı yüzde 7 yükseldi.

Doların yükselmesi ise Asya ülkeleri için besin alım fiyatlarının artması, borç geri ödeme yüklerinin berbatlaşması ve yoksulluğun derinleşmesine niye oldu.

ABD’nin doları siyasi bir araç olarak kullanımı da Asya’daki ekonomiler üzerinde de ekstra bir baskı oluşturdu. Alternatif ödeme sistemi olmayan bu ülkeler büyük ortaklarla ticaretlerini kaybetme riskiyle karşı karşıya kaldı.

Bloomberg’in aktardığı bilgilere bakılırsa, Asyalı yetkililer hem Çin hem ABD ile ikili alakaları sürdürmek isterken ABD’nin Rusya’ya verdiği cezalar niçiniyle öbür yollar aramak zorunda kaldı.

Doların mutlak gücünün Joe Biden devrinde Rusya’ya yaptırım uygulamak için kullanılması ve yeni teknolojik yenilikler de bir fazlaca ülkeyi doların memleketler arası hegemonyasını geriletmeye teşvik etti.

Myanmar idaresi de doların “küçük uluslara zorbalık yapmak için” kullanıldığını söylemiş oldu. bir hayli Güneydoğu Asya ülkelesi de yaptırımları lokal para üniteleriyle daha fazla ticaret yapmak için bir niye olarak gösterdi. Ayrıca Moskova, Hindistan’ı alternatif sisteme ikna etmeye çalıştı.

Doların ana değişim aracı olarak saltanatının kısa vadede sönmesi beklenmese de bir epey ülke, doların ve global finansal sistemin temelini oluşturan SWIFT ağını atlayan ödeme düzenekleri keşfetmeye başladı.

Blok zinciri teknolojilerinin kullanması da dahil olmak üzere milletlerarası ödemeler için kendi para ünitelerini kullanmak isteyen Rusya ve Çin’de hali hazırda devam etmekte olan planlar, Ukrayna savaşından daha sonra hızlandı. Örneğin Rusya, güç arzı için ruble olarak fiyat talep etmeye başladı.

Kısa mühlet daha sonra Bangladeş, Kazakistan ve Laos üzere ülkeler de yuan kullanımlarını artırmak için Çin ile müzakereleri hızlandırdı. Hindistan, rupinin memleketler arası hale gelmesinden daha yüksek sesle bahsetmeye başladı ve bu ay Birleşik Arap Emirlikleri ile ikili bir ödeme düzeneği sağladı.

Bu planların ana itici gücü, ABD ve Avrupa’nın Rusya’yı SWIFT isimli global iletileşme sisteminden dışlama atılımı oldu. Fransızlar tarafınca ‘finansal nükleer silah’ olarak tanımlanan bu aksiyon, birden fazla büyük Rus bankasını günde onlarca milyar dolarlık süreç yapılan bir ağdan uzaklaştırdı. bu biçimdece Rus bankaları kendi sistemlerine odaklandı.

ABD’nin Rusya’ya yönelik yaptırımları öbür ülkelerde de kaygıları artırdı. Bu ülkeler doların kalıcı bir biçimde siyasi araç haline gelebileceği tasasını artırdı. Bu telaş bilhassa Çin’de yükseldi. Ayrıyeten Hindistan da SWIFT gibisi bir ödeme sistemini geliştirmeye başladı.

Öte yandan, finans dışı şirketlerin dolar cinsinden tahvil satışları, 2022’de global toplamın yüzde 37’sini oluşturarak rekor düşük düzeye geriledi. Son on yılda bu oran 50’den çokydı.

Wave Advisors isimli yatırım şirketinin otuz yılı aşkın deneyime sahip yatırım stratejisti John Mauldin, geçen hafta paylaştığı bir bültende “Biden idaresi doları ve global ödeme sistemini silah haline getirmekle yanılgı yaptı. Bu, ABD haricindeki yatırımcıların ve ulusların varlıklarını dolar haricinde çeşitlendirmesine sebep olabilir” değerlendirmesinde bulundu.



sozcu.com.tr