Anemi (Kansızlık)

Yasmin

New member
Kan, insan için hayati bir unsurdur. Bilindiği üzere kanda kırmızı kan hücreleri (alyuvarlar) bulunur. Alyuvarlar için demir, folik asit ve B12 vitamini epey değerlidir. Bu kan hücrelerinin yapısında oksijenin taşınmasını ve bu hücrelerin kırmızı renkte olmasını sağlayan ‘hemoglobin’ unsuru vardır. Nefes alırken akciğerdeki oksijen, bu hemoglobinin yapısına bağlanarak gayelere taşınır. Anemi (halk içindeki ismiyle ‘kansızlık’) hemoglobin ölçüsünün yaş ve cinsiyete bakılırsa dünya sıhhat örgütü tarafınca kabul edilen kriterlerin altında kalması durumudur. Bu bedeller erişkin erkeklerde 13 g/dL, bayanlarda ise 12 g/dL’nin altı olarak kabul edilir. Altı ay ile 6 yaş ortası çocuklarda 11 g/dL’nin, 6-14 yaşlarda 12 g/dL’nin altı anemi olarak kıymetlendirilir. Dünyada aneminin görülme sıklığı bayanlarda %30-40, erkeklerde yaklaşık %20′dir.

Anemi tipleri ortasında demir eksikliği anemisi, hemolitik anemi, megaloblastik anemi, genetik niçinli anemiler (talasemi, orak hücreli anemi, vs) vardır. Bu yazıda toplumlarda en sık görülen ‘demir eksikliği anemisi’ temel alınacaktır. Demir eksikliği anemisi, demirin yiyeceklerle alımının ya da barsaklardan emiliminin az olması kararı oluşur. Bu tıp anemide alyuvarlar daha küçüktür. Bu aneminin en önemli sebepleri şöyleki sıralanabilir:

Fizyolojik kan kayıpları (bayanlarda adet görme: her ay yaklaşık 30-80 ml kayıp)

Patolojik kan kayıpları (mide, barsak kanaması vs)

Yetersiz besin alımı (iştahsızlık, kanser, kilo verme uğraşı, vs)

Gıdalarla alınan dtalimatının yetersiz emilimi (incebarsak hastalıkları, Çölyak vs)

Hamilelik sırasında demir ihtiyacı artar alınan demir ölçüsü sabit kalır, bu niçinle kâfi depo demiri olsa bile annede vakit içinde demir eksikliği ortaya çıkar. Bu durumdan bebek de etkilenecektir. Bilhassa hemoglobin kıymeti 9 gr/dL’nin altına niyet gebelik ile ilgili komplikasyon görülme riski artar. Besin dtalimatının yetersizliğine yol açan hastalıkların başında Çöliak hastalığı gelir. İncebarsak emilim yüzeyinin bozulmasıyla oluşan değişiklikler kararı besinlerdeki demir işlenemediğinden anemi oluşur. Kan veren bireylerde de bir daha birebir biçimde demir eksikliği anemisi ortaya çıkabilir. Adet goren bayanlarda bu bir seferlik kan bağışı demir depolarının boşalmasına yol açabilecek iken, yetişkin sağlıklı bir erkekte 3-4 defa kısa aralıklı kan verdikten daha sonra birebir durum ortaya çıkabilir. Gereğinde demir tedavisi verilerek düzeltilebilen kan bağışı tavrı son derece hayati bir husustur. Bu manada erişkin sağlıklı bireylerin kan bağışından çekinmemeleri gerekir. Öte yandan bilhassa et yemeyen vejeteryan şahısların besinler ile kâfi demir alamamaları ve kimi emilim bozukluğu hastalıklarında görülen yetersiz demir emilimi demir istikrarlarını eksiye gdolayır. Birfazlaca zayıflama diyeti de demir açısından zayıftır.

Demir eksikliği anemisinde en sık klinik yansımalar halsizlik, bitkinlik, baş dönmesi, solukluk, çarpıntı, kolay yorulmadır. Akut kanamalarda şok ve şuur kaybı gelişebilir. Birtakım hastalarda toprak yahut kül yeme davranışı (diğer ismiyle pika) görülmektedir. Bilhassa derin anemilerde günlük hayat kalitesini bozan yükte bulgular olabilir. Teşhiste tam kan sayımı, demir ve demir bağlama kapasitesi, ferritin, periferik yayma üzere laboratuvar formlarına başvurabiliriz.

Hastalığın tedavisinde en kıymetli basamak altta yatan sebebin tam olarak araştırılması ve niçine yönelik tedavi yaklaşımıdır. Üstte saydığımız niçinler ortasında bilhassa ileri yaşlarındaki hastalarda kalın barsak kanserleri akılda tutulması gereken bir husustur. Bunlarda tümörden yavaş ve zımnî kan kayıpları olmaktadır. Rastgele tedaviler birtakım değerli hastalıkların teşhisinde gecikmelere niye olmaktadır. Anemiye bağlı klinik belirtiler ve hematoloik bedeller olağana geldikten daha sonra da depoları doldurmak için muhakkak bir süre daha tedaviye devam etmek gerekir. Tedavide ağız yoluyla alınan ya da enjekte edilen demir preparatları kullanılır. Derin anemilerde kan nakli muhtaçlığı doğabilir.