Sabancı Üniversitesi Sanat ve Toplumsal Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi ve Toplumsal Cinsiyet ve Bayan Çalışmaları Mükemmeliyet Merkezi Araştırmacısı Kristen Biehl’in ‘Türkiye’de Göç, Etraf ve Toplumsal Cinsiyet’ isimli projesinin final raporu yayınlandı.
Rapora nazaran göç ve etraf alanında çalışan STK’larda toplumsal cinsiyet eşitliğini merkeze alan aktiflik ve/ya projeler giderek artıyor. bir daha bu STK’larda çalışan/üye sayılarına toplam olarak bakıldığında kuruluşların 80-90’ında bayanların oranı erkekler ile ya eşit ya da daha fazla.
Sabancı Üniversitesi Sanat ve Toplumsal Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi ve Toplumsal Cinsiyet ve Bayan Çalışmaları Mükemmeliyet Merkezi Araştırmacısı Kristen Biehl’in, Raoul Wallenberg Enstitüsü İnsan Hakları Araştırmaları Hibe Programı dayanağıyla yürüttüğü ‘Türkiye’de göç, etraf ve toplumsal cinsiyet’ isimli projenin final raporu yayınlandı. Rapor, Türkiye’de faal olarak hak temelli çalışmalar yürüten, yarısı göç, yarısı etraf alanından olmak üzere toplam 30 farklı STK ile yapılan görüşmelerden elde edilen sonuçlarla ortaya çıktı.
Kristen Biehl’in, Kadir Has Üniversitesi’nden akademisyen Hasret Aslan ile bir arada kaleme aldığı raporda, Türkiye’de göç ve etraf ile ilgili konularda çalışmalar yürüten sivil toplum örgütlenmelerinin toplumsal cinsiyeti çalışma alanlarıyla nasıl ilişkilendirildikleri, cinsiyet eşitliğini çalışma alanları ve kendi iç yapılanmalarına ne formlarda yansıttıkları inceleniyor.
Raporda dikkat çeken başlıklar şu biçimde:
Göç alanında çalışan STK’larda;
Rapora nazaran göç ve etraf alanında çalışan STK’larda toplumsal cinsiyet eşitliğini merkeze alan aktiflik ve/ya projeler giderek artıyor. bir daha bu STK’larda çalışan/üye sayılarına toplam olarak bakıldığında kuruluşların 80-90’ında bayanların oranı erkekler ile ya eşit ya da daha fazla.
Sabancı Üniversitesi Sanat ve Toplumsal Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi ve Toplumsal Cinsiyet ve Bayan Çalışmaları Mükemmeliyet Merkezi Araştırmacısı Kristen Biehl’in, Raoul Wallenberg Enstitüsü İnsan Hakları Araştırmaları Hibe Programı dayanağıyla yürüttüğü ‘Türkiye’de göç, etraf ve toplumsal cinsiyet’ isimli projenin final raporu yayınlandı. Rapor, Türkiye’de faal olarak hak temelli çalışmalar yürüten, yarısı göç, yarısı etraf alanından olmak üzere toplam 30 farklı STK ile yapılan görüşmelerden elde edilen sonuçlarla ortaya çıktı.
Kristen Biehl’in, Kadir Has Üniversitesi’nden akademisyen Hasret Aslan ile bir arada kaleme aldığı raporda, Türkiye’de göç ve etraf ile ilgili konularda çalışmalar yürüten sivil toplum örgütlenmelerinin toplumsal cinsiyeti çalışma alanlarıyla nasıl ilişkilendirildikleri, cinsiyet eşitliğini çalışma alanları ve kendi iç yapılanmalarına ne formlarda yansıttıkları inceleniyor.
Raporda dikkat çeken başlıklar şu biçimde:
Göç alanında çalışan STK’larda;
- Toplumsal cinsiyet olgusu göç̧ tecrübesini kıymetli ölçüde etkileyen bir öge olarak kabul ediliyor.Kadın göçmen ve mülteciler genel olarak ‘hassas grup’ kategorisi altında bedellendiriliyor. Bunun niçinleri içinde göç eden bayanlar için bakım emeği yükünün ve toplumsal cinsiyete dayalı şiddetin artması, takviye ve muhafaza hizmetlerine erişimin kısıtlı olması, göç̧ daha sonrası yaşanan işsizlik, geçim sağlayamama ve toplumsal dışlanmaya işaret ediliyor. Bunun yanında göçün toplumsal cinsiyet rolleri çerçevesinde olumlu manada dönüştürücü tesirine de vurgu yapanlar çoğunlukta.
- Görüşme yapılan kuruluşların tamamının toplumsal cinsiyet eşitliğini merkeze alan aktiflik ve/ya projeleri bulunuyor. Öne çıkan başlıca yöntem bayanlara yönelik özel program ve projeler yürütülmesi. Proje ve/ya faaliyetlerde eşit kadın-erkek kotası belirlemek, toplumsal cinsiyet eşitliği hakkında erkekler ve çocuklar üzere farklı gaye kümelere yönelik eğitim çalışmaları yapmak da benimsenen genel yaklaşımlar içinde bulunuyor.
- Örgütlenmeler ortasında bayanlar sayıca baskın, ötürüsıyla toplumsal cinsiyet hassaslığının da ‘doğal’ olarak var olduğu düşünülüyor. Görüşülen 15 kuruluş içinde çalışan/üye sayılarının cinsiyet dağılımına bakıldığında 53’ünde bayan erkek oranı yarıya yakın, 40’ında ise bayanlar yükte çıktı. Kuruluşların 60’ında da bayanların karar verici pozisyonlarda olduğu görülüyor. Üç kuruluşun da ‘toplumsal cinsiyeti anaakımlaştırma’ örneği olarak sayılabilecek bir bir daha yapılandırma sürecinden geçtikleri görülüyor.
- Cinsiyetin çevresel problemlerden etkilenmede belirleyici bir rol aldığı görüşü yaygın kabul görüyor. Bu bağlamda bayanların bakım emeği ve tarımdaki rolleri gereği çevre tahribatından çok daha olumsuz şekillerde ve daha derinden etkilendikleri vurgulanıyor. Bayanların tam da bu niçinlerden ötürü çevresel yıkım ve felaketlere karşı mücadelede de çok daha ön planda durdukları da çoğunlukla vurgulanıyor. Birçok etraf STK’ları bayanların ezilmesine niye olan ataerkil nizam ile tabiatın ezilmesi içinde net bir paralellik kuruyor.
- Görüşme yapılan kuruluşların 67’sinin toplumsal cinsiyet eşitliğini merkeze alan aktiflik ve/ya projeleri bulunuyor. Öne çıkan en önemli metot aktiflik ve toplantılarda bayan iştirakini bilhassa teşvik eden tedbirler almak bulunuyor. Mahallî ölçekte çalışan kuruluşlar içinde bilhassa bayan hareketini de destekleyen etkinlikler yürütülüyor. Ama çevre alanında çaba mevzularının yüklü fiziki ve coğrafi problemleri içermesi ve fon kuruluşlarının talepleri toplumsal cinsiyet probleminin öncelikli bir mevzu olarak ele alınmasını zorlaştırabiliyor.
- Örgütlenmeler ortasında sayıca kadın-erkek eşitliği hakim; toplumsal cinsiyet eşitliği daha epey ‘esnek’ çalışma şartları üzerinden sağlanmaya çalışılıyor. Görüşülen 15 kuruluş içinde çalışan/üye sayılarının cinsiyet dağılımına bakıldığında 67’sinde bayan erkek oranı yarıya yakın, 13’ünde ise bayanlar yükte çıktı. Kuruluşların 50’ye yakınında bayanlar karar verici pozisyonlarda yüklü yer alıyor.
- Bayanlar emsal niçinlerle en kırılgan küme olarak tanımlanıyor. Kadınların hem göç ve yerinden edilme süreçlerinden birebir vakitte kirlilik, kuraklık ve iklim krizi üzere çevresel olgulardan daha olumsuz şekillerde etkilenmelerinin esas sebebi olarak toplumsal cinsiyet rolleri gereği hanımın yüklenmek zorunda kaldığı bakım emeği gösteriliyor. Her iki alanda toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik yapılan çalışmalarda ağırlıklı olarak bayanlar ve bayan iştirakini arttırmaya yönelik çalışmalar ön plana çıkıyor. Erkeklik ve LGBTİ+ öznellikleri de dahil olmak üzere diğer cinsiyet kimlikleri ve dinamikleri ender olarak çalışmaların bir parçası yapılıyor.
- Çalışan ve gönüllüler olarak bayanlar ön plana çıkıyor. Görüşme yapılan STK’larda çalışan/üye sayılarına toplam olarak bakıldığında kuruluşların 80-90’ında cinsiyeti bayan olanların oranı erkek olanlara eşit ya da daha fazla ve karar alma düzeneklerinde da benzeri bir tablo ortaya çıkıyor. Bu durumu açıklayan başlıca niçinler içinde bayanların toplumsal bahislere ‘daha duyarlı’ olması, gönüllü çalışmaya daha istekli olmaları ve genel olarak sivil toplumun çalışma şartları bakımından bakılırsace ‘esnek’ yapısı ön plana çıkıyor. Ancak sayısal eşitlik yahut çoğunluğun doğrudan toplumsal cinsiyet eşitliğini önceleyen yaklaşım ve düzeneklere yol açtığı da söylenemez.
- Toplumsal cinsiyet eşitliğinin ne oranda kavramsallaştırıldığı ve çalışmalara yansıtıldığı içinde kıymetli farklar ortaya çıkıyor. Çevre alanında daha derinlikli tahliller ve feminist kuram ön planda iken göç alanında çalışan STK’larda daha yoğun, kapsamlı ve kurumsallaşan çalışmalar gerçekleştiriliyor.