Hükümet, dövizi frenlemek için kaç milyar dolar harcadı? Buna karşın tutulamayan kurlardaki artış sürecek mi? Döviz alımını sınırlamak neye yol açabilir? Ucuz konut kredisinin maliyeti ne olacak?11 Mayıs 2022 Çarşamba 16:10
İktisat idaresi bir yandan kamu bankaları kanalıyla döviz satarak kuru durdurmaya çalışırken, öte yandan da dövize erişimi kısıtlamak için, neredeyse her gün yeni bir karar çıkartıyor. Tüm bu eforlara karşın Mayıs ayının birinci haftasında TL’nin paha kaybı yüzde 4’ü aştı.
Swap hariç net döviz rezervleri eksi 47 milyar dolara inmesine karşın müdahale için fazlaca ağır döviz satışları devam ediyor. Bankacılık kaynakları geçtiğimiz Cuma günü 1,2 milyar dolar, Pazartesi günü 1,5 milyar dolar, Salı günü ise 2 milyar dolara yakın döviz satılarak kura müdahale edildiğini hesaplıyorlar. Buna karşılık Nisan’da bir ayda toplam 0,9’luk artışa karşılık, son üç gündeki TL’nin bedel kaybı yüzde 4’ü aştı. Bu kayıp “artık kurları durdurmaya güçleri yetmediği” nedeni öne sürülerek, önümüzdeki günlere ait tedirginliği artırıyor. Bu ortada piyasalarda, bayram tatili niçiniyle piyasanın kapalı olduğu günler ve çabucak bayram ertesinde satılan döviz ölçüsünün da 4 milyar doları aştığı konuşuluyor.
Dövize fren artık tutmuyor, pekala niye?
Özet olarak geçtiğimiz haftadan bu yana kura müdahale için satılan döviz ölçüsünün 8-9 milyar dolar civarında olduğu kestirim ediliyor. Buna karşılık bu döviz satışlarının rezervlere tesiri ise çabucak hemen tam olarak netleşmedi. Geçtiğimiz hafta sonunda rezervde önemli gerileme görüldüğü, bu haftaki satışların, yüzde 40’a çıkan ihracat döviz evrelerine bağlı olarak belirlenecek rezerv etkisinin ise hafta sonunda muhakkak olması bekleniyor.
Amerikan Merkez Bankası (Fed) sonucu daha sonrası dolar endeksindeki yükseliş tüm gelişmekte olan ülke para ünitelerinde kıymetli bedel kayıplarına yol açtı. Türkiye iktisadının ise kurların yükselmesine -Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) hesaplarının çıkaracağı büyük fatura niçiniyle- tahammülü yok. Bu niçinle kamu bankaları aracılığıyla müdahaleye devam ediliyor fakat artık kurlar istendiği ölçüde frenlenemiyor.
Döviz erişimini kısıtlayıcı adımlar neye yol açıyor?
Bu niçinle döviz alımını kısıtlama eforlarına yoğunluk verilmeye başladı. Geçtiğimiz Salı günü Reuters, 3 başka banka yöneticini kaynak göstererek, BDDK ve Merkez Bankası’nın bankalardan, “kurumsal döviz süreçlerini saat 10.00 ile 16.00 içinde yapmalarını istedikleri” haberini yayımladı.
Araştırdığımızda bu isteğin Bankalar Birliği kanalıyla değil, tek tek bankalar aranarak kelamlı olarak iletildiğini öğrendik. Tıpkı kurumlar geçtiğimiz hafta ortasında de bankalardan dijital platformlarında hatırlı müşterilerine tanıdıkları döviz alım satım süreçlerini kapatmalarını istemişlerdi. Bankalar Birliği, müşterileri açısından sakıncalarını belirterek sonucun kaldırılmasını istedi lakin kabul edilmedi.
Aslında uzun müddettir dövize talebi frenlemek için, bankalar ve büyük ithalatçılar bazında tek tek temasa geçilerek, döviz talebinin denetim edilmeye çalışıldığını biliyorduk. Bankalardan, bilhassa verdikleri kredileri döviz alımı yapılmasını engellemek için fazlaca sıkı denetim etmeleri isteniyor. Bu ortada son günlerde iş etraflarından ağır olarak “alacağımız dövize giderek daha fazla müdahale geliyor, üretim ve ticareti engellemeye başladı” şikayetleri gelmeye başladı.
Hükümetin “Cari fazla vereceğiz” vaadi tutacak mı?
Pekala, iktisat idaresi, açıkça bir hukuksal kısıtlama getirmeden, dövize erişimi kısıtlayan kararlarıyla bir sonuç alabiliyor mu? Bankacılar dövize talepte bulunanların bunu “öyle ya da bu biçimde” temin edeceklerini, aslına bakarsan bu durumun yaşandığını belirtiyorlar. Buna karşılık birtakım bankacılar, bu yolla kurları tutmak mümkün olmadığı üzere, bilakis bir tesir yaratıldığı görüşündeler. Bu kararlar niçiniyle yayılan telaş havası niçiniyle, işletmelerin bir an evvel döviz almak istediği, döviz talebinin öne çekilmesine bile niye olduğunu söylüyorlar.
Konuştuğumuz bankacılar, cari açığın global güç ve emtia fiyatları niçiniyle hayli büyüdüğünü, hükümetin “Cari fazla vereceğiz” demesine karşılık bu yıl sonunda en az 40 milyar dolarlık bir cari açık gerçekleşeceğini söylüyorlar. Ödenecek dış borçlar, global finansman imkanının yeterlice zorlaşmasına ek olarak artan cari açığın dövize talebi doğal olarak artırdığı görüşündeler. Hükümetin son “ucuz konut kredileri” sonucu üzere, talebi artırarak ekonomiyi büyütecek yeni kararlar alması halinde cari açığın epeyce daha yüksek olacağı, bunun da kurlar üstündeki baskının düzgünce artmasını birlikteinde getireceği kesin.
Hür piyasaya muhalif bu kararlar neye niye olur?
İktisat siyasetlerindeki yanlışlığın hâlâ kabul edilmediğini hatırlatan bankacılar; artan kur baskısına, faiz oranlarında yüklü artırımlar yapmadan karşı koymanın giderek imkansızlaştığı görüşünde. Faiz artışından artık umutlarını kestiklerini kaydeden bir bankacı, “Belli ki yanlışa devam edilecek; her geçen gün yeni dövize erişimi kısıtlama sonucu bekler olduk” dedi.
Aslında özgür piyasa iktisadının işleyişine alışılmamış olarak nitelendirilen bu kararların, Türkiye’ye borç verenleri olumsuz etkilediği üzere, içerideki döviz paniğini artırdığını rahatlıkla söyleyebiliriz. İktisat idaresi kur muhafazalı mevduat niçiniyle bozdurulan dövizler ile ihracatçı dövizlerini, şimdiye kadar kuru tutmak için harcadı ve bitirdi. Yeni bir döviz girişi ya da yüklü ölçüde swap temin edilmediği sürece, yalnızca turizmden gelecek dövizlerle artan toplam döviz talebinin karşılanması mümkün görülmüyor. Kura müdahale için harcanabilecek rezerv ölçüsünün da 30 milyar dolara kadar düştüğü biliniyor. Özetle; yeni döviz kaynağı yaratılamadığı ya da TL’nin bedelini, yani faizleri artırıp dövize talep kısılmadığı sürece, önümüzdeki günlerde kurları tutmak mümkün olmayabilir.
KAYNAK: DEUTSCHE WELLE TÜRKÇE – ERDAL SAĞLAM
İktisat idaresi bir yandan kamu bankaları kanalıyla döviz satarak kuru durdurmaya çalışırken, öte yandan da dövize erişimi kısıtlamak için, neredeyse her gün yeni bir karar çıkartıyor. Tüm bu eforlara karşın Mayıs ayının birinci haftasında TL’nin paha kaybı yüzde 4’ü aştı.
Swap hariç net döviz rezervleri eksi 47 milyar dolara inmesine karşın müdahale için fazlaca ağır döviz satışları devam ediyor. Bankacılık kaynakları geçtiğimiz Cuma günü 1,2 milyar dolar, Pazartesi günü 1,5 milyar dolar, Salı günü ise 2 milyar dolara yakın döviz satılarak kura müdahale edildiğini hesaplıyorlar. Buna karşılık Nisan’da bir ayda toplam 0,9’luk artışa karşılık, son üç gündeki TL’nin bedel kaybı yüzde 4’ü aştı. Bu kayıp “artık kurları durdurmaya güçleri yetmediği” nedeni öne sürülerek, önümüzdeki günlere ait tedirginliği artırıyor. Bu ortada piyasalarda, bayram tatili niçiniyle piyasanın kapalı olduğu günler ve çabucak bayram ertesinde satılan döviz ölçüsünün da 4 milyar doları aştığı konuşuluyor.
Dövize fren artık tutmuyor, pekala niye?
Özet olarak geçtiğimiz haftadan bu yana kura müdahale için satılan döviz ölçüsünün 8-9 milyar dolar civarında olduğu kestirim ediliyor. Buna karşılık bu döviz satışlarının rezervlere tesiri ise çabucak hemen tam olarak netleşmedi. Geçtiğimiz hafta sonunda rezervde önemli gerileme görüldüğü, bu haftaki satışların, yüzde 40’a çıkan ihracat döviz evrelerine bağlı olarak belirlenecek rezerv etkisinin ise hafta sonunda muhakkak olması bekleniyor.
Amerikan Merkez Bankası (Fed) sonucu daha sonrası dolar endeksindeki yükseliş tüm gelişmekte olan ülke para ünitelerinde kıymetli bedel kayıplarına yol açtı. Türkiye iktisadının ise kurların yükselmesine -Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) hesaplarının çıkaracağı büyük fatura niçiniyle- tahammülü yok. Bu niçinle kamu bankaları aracılığıyla müdahaleye devam ediliyor fakat artık kurlar istendiği ölçüde frenlenemiyor.
Döviz erişimini kısıtlayıcı adımlar neye yol açıyor?
Bu niçinle döviz alımını kısıtlama eforlarına yoğunluk verilmeye başladı. Geçtiğimiz Salı günü Reuters, 3 başka banka yöneticini kaynak göstererek, BDDK ve Merkez Bankası’nın bankalardan, “kurumsal döviz süreçlerini saat 10.00 ile 16.00 içinde yapmalarını istedikleri” haberini yayımladı.
Araştırdığımızda bu isteğin Bankalar Birliği kanalıyla değil, tek tek bankalar aranarak kelamlı olarak iletildiğini öğrendik. Tıpkı kurumlar geçtiğimiz hafta ortasında de bankalardan dijital platformlarında hatırlı müşterilerine tanıdıkları döviz alım satım süreçlerini kapatmalarını istemişlerdi. Bankalar Birliği, müşterileri açısından sakıncalarını belirterek sonucun kaldırılmasını istedi lakin kabul edilmedi.
Aslında uzun müddettir dövize talebi frenlemek için, bankalar ve büyük ithalatçılar bazında tek tek temasa geçilerek, döviz talebinin denetim edilmeye çalışıldığını biliyorduk. Bankalardan, bilhassa verdikleri kredileri döviz alımı yapılmasını engellemek için fazlaca sıkı denetim etmeleri isteniyor. Bu ortada son günlerde iş etraflarından ağır olarak “alacağımız dövize giderek daha fazla müdahale geliyor, üretim ve ticareti engellemeye başladı” şikayetleri gelmeye başladı.
Hükümetin “Cari fazla vereceğiz” vaadi tutacak mı?
Pekala, iktisat idaresi, açıkça bir hukuksal kısıtlama getirmeden, dövize erişimi kısıtlayan kararlarıyla bir sonuç alabiliyor mu? Bankacılar dövize talepte bulunanların bunu “öyle ya da bu biçimde” temin edeceklerini, aslına bakarsan bu durumun yaşandığını belirtiyorlar. Buna karşılık birtakım bankacılar, bu yolla kurları tutmak mümkün olmadığı üzere, bilakis bir tesir yaratıldığı görüşündeler. Bu kararlar niçiniyle yayılan telaş havası niçiniyle, işletmelerin bir an evvel döviz almak istediği, döviz talebinin öne çekilmesine bile niye olduğunu söylüyorlar.
Konuştuğumuz bankacılar, cari açığın global güç ve emtia fiyatları niçiniyle hayli büyüdüğünü, hükümetin “Cari fazla vereceğiz” demesine karşılık bu yıl sonunda en az 40 milyar dolarlık bir cari açık gerçekleşeceğini söylüyorlar. Ödenecek dış borçlar, global finansman imkanının yeterlice zorlaşmasına ek olarak artan cari açığın dövize talebi doğal olarak artırdığı görüşündeler. Hükümetin son “ucuz konut kredileri” sonucu üzere, talebi artırarak ekonomiyi büyütecek yeni kararlar alması halinde cari açığın epeyce daha yüksek olacağı, bunun da kurlar üstündeki baskının düzgünce artmasını birlikteinde getireceği kesin.
Hür piyasaya muhalif bu kararlar neye niye olur?
İktisat siyasetlerindeki yanlışlığın hâlâ kabul edilmediğini hatırlatan bankacılar; artan kur baskısına, faiz oranlarında yüklü artırımlar yapmadan karşı koymanın giderek imkansızlaştığı görüşünde. Faiz artışından artık umutlarını kestiklerini kaydeden bir bankacı, “Belli ki yanlışa devam edilecek; her geçen gün yeni dövize erişimi kısıtlama sonucu bekler olduk” dedi.
Aslında özgür piyasa iktisadının işleyişine alışılmamış olarak nitelendirilen bu kararların, Türkiye’ye borç verenleri olumsuz etkilediği üzere, içerideki döviz paniğini artırdığını rahatlıkla söyleyebiliriz. İktisat idaresi kur muhafazalı mevduat niçiniyle bozdurulan dövizler ile ihracatçı dövizlerini, şimdiye kadar kuru tutmak için harcadı ve bitirdi. Yeni bir döviz girişi ya da yüklü ölçüde swap temin edilmediği sürece, yalnızca turizmden gelecek dövizlerle artan toplam döviz talebinin karşılanması mümkün görülmüyor. Kura müdahale için harcanabilecek rezerv ölçüsünün da 30 milyar dolara kadar düştüğü biliniyor. Özetle; yeni döviz kaynağı yaratılamadığı ya da TL’nin bedelini, yani faizleri artırıp dövize talep kısılmadığı sürece, önümüzdeki günlerde kurları tutmak mümkün olmayabilir.
KAYNAK: DEUTSCHE WELLE TÜRKÇE – ERDAL SAĞLAM